-
1 бæрзонд кæнын
делать высоким, повышать; возвышать -
2 сбæрзонд кæнын
перен. возвысить, поднять -
3 фæбæрзонд кæнын
повысить, поднятьквалификаци фæбæрзонд кæнын – повысить квалификацию
-
4 бæрзонд
1. прил.1) высокий, рослый2) большой, значительный, высокийбæрзонд хорæрзад – высокий урожай
бæрзонд тынгад – физ. высокое напряжение
3) перен. возвышенный2. нареч. 3. сущ.бæрзонд хъуыдытæ – возвышенные мысли
1) вышина, высота2) вершина -
5 тох кæнын
1) боротьсябæрзонд хорæрзадыл тох кæнын – бороться за высокий урожай
2) воевать, сражатьсяуыдон тох кодтой сæ райгуырæн бæстæйыл – они сражались за родину
-
6 æрбынат кæнын
обосноваться, основаться, разместиться, устроитьсяÆрыдоны фурд кæм райдайы, уым бæрзонд къæдзæхыл æрбынат кодта Нары хъæу. – Там, где начинается река Ардон, на высокой скале обосновался аул Нар. («Фидиуæг», 1960, №10)
партизантæ лæгæты æрбынат кодтой – партизаны основались в пещере
Иу рæстæджы скифты иу хай цæугæдон Доны фæйнæфарс æрбынат кодта. – Некогда часть скифов обосновалась по обе стороны реки Дон. (Цгъойты Х., Ирон æмбисонды хабæрттæ)
фæлæ чызджы зæрдæйы сусæг уаз хъуыды куы æрбынат кодта... – но когда в девичьем сердце появилась тайная святая мысль... («Фидиуæг», 2005, №1)
-
7 домæн
(мн. домæнтæ)требование; потребность; условиерæстæджы домæн – требование времени
Нал ис йæ разы рæсугъд æмæ бæрзонд нысан, – йæ хуыздæр фæндиæгтæ сты йæ физиологон домæнтæ æххæст кæнын... – Больше нет у него прекрасной и высокой цели, – первейшее желание его – это удовлетворение своих физиологических потребностей... (Джыккайты Ш., Уац «Стыр дурæн – стыр тулæн»)
фидыды домæнтæ фехъусын кæнын – огласить условия мира
Цы программæтæ æмæ ахуыргæнæн чингуытæм гæсгæ кусынц, уыдон нæ дæттынц дзуапп ныртæккæйы домæнтæн. – Программы и учебники, по которым они работают не отвечают современным требованиям. («Мах дуг»)
-
8 дызгъуын
1) неровный, негладкий; рябой; шероховатый, шершавыйСкæс уæлæмæ, æмæ дæ цæстæнгас банцайдзæн бæрзонд, митсæр, дызгъуынтæ хæхтыл. – Посмотри наверх, и твой взгляд задержится на высоких, снежных, шероховатых горах. (Мамсыраты Д., Райгуырæн бæстæ)
2) перен. запутанный; искажённый; уродливыйхæрам æмæ дызгъуын æгъдæуттæ – вредные и уродливые обычаи (Джыккайты Ш.)
-
9 хорæрзад
урожай; урожайностьбæрзонд хорæрзад – высокий урожай
хорæрзад фæфылдæр кæнын – поднять урожайность
См. также в других словарях:
СÆРЫЛ БÆРЗОНД СХÆЦЫН — 1. Хи уæлдæр кæнын. Сæ хистæрты ныфсæй сæ сæртыл бæрзонд схæцынц, æмæ сæ куыд фæнды, афтæ кæнынц. (Ф. 1989, 11.) 2. Хи сæрибарæй хатын … Фразеологический словарь иронского диалекта
БÆРЗОНД ИСЫН — Искæмæн тынг кад кæнын, аргъ кæнын … Фразеологический словарь иронского диалекта
ХИ БÆРЗОНД ÆВÆРЫН — Æндæрты цæсты хи уæлæмæ кæнын, цы уыдæуа, уымæй хи уæлдæр æнхъæлын. Набивать себе цену … Фразеологический словарь иронского диалекта
ÆРБАДÆН ХИЦÆЙ НАЛ ХОНЫН — Хуым. Хи бæрзонд кæнын, æнæсæрмæхæссон митæ кæнын, схъæл митæ кæнын … Фразеологический словарь иронского диалекта
ФЫНДЗ ХЪИЛÆЙ ХÆССЫН — Хиуыл феввæрсын, хи бæрзонд кæнын, хи хъал кæнын. Задрать нос … Фразеологический словарь иронского диалекта
УÆЛÆРВТЫ ТÆХЫН — Хи æгæр бæрзонд кæнын, адæмæй хи хуыздæр æнхъæлын, хиуыл феввæрсын. Зурабæн уыд фырт Джиуæр, кæмдæр хуыцауы æлгъыст... Зæххыл цæуын дæр йæ сæрмæ нæ хаста, уæлæрвты тахт. (Ф. 1990, 11.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ХИМÆ НЫЗЗЫНЫН — Хи бæрзонд кæнын, цы бынаты аккаг нæ уыдæуа, уымæй хи бæрзонддæр æвæрын. Искæцы адæмæй æгæр æгæр куы феппæлынц, уæд сæхимæ афтæ ныззыныц æмæ... (Х. 1993, 5.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
НАРТÆ — Нарты кадджыты сæйраг архайджытæ, хъæбатыр, зондджын, зонынджын æмæ æгъдауджын адæмы хатт. Ирон адæм сæ хонынц сæ таурæгъон фыдæлтæ. Хуыцау сæ сфæлдыста уæйгуыты фæстæ. Иу кадæг нын Нарты равзæрды тыххæй афтæ дзуры: – Хуыцау дунейы куы сфæлдыста … Словарь по этнографии и мифологии осетин
Хохаг куывд — см. Хохаг куывд – перевод – Хуыцау, Дæу зонæм, Дæ кувæг адæм стæм, Нæ кувинæгтæ нын райс адджынæн æмæ кадджынæн. – Оммен, Хуыцау! – Адæмы мад дæ, Мады Майрæм! Нæ кувинæгтæ нын адджынæн райс. Дæ ном дын адджынæй æмæ кадджынæй куыд арæм, Цы сабиты… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
ХЕТÆДЖЫ УАСТЫРДЖИЙЫ КУВÆНДОН — см. Священная роща Хетага – Хуыцау, табу Дын уæд! – Хуыцау, хистæрæй, кæстæрæй, сылгоймагæй, нæлгоймагæй Дыл нæхи фæдзæхсæм æмæ нын ахъазгæнæг у. – Хуыцау, зæххыл цыдæриддæр цæуы – цинæй дæр, зианæй дæр – иууылдæр Дæуæй аразгæ сты, æмæ Дæм фылдæр … Словарь по этнографии и мифологии осетин
АЦÆМÆЗ — Нарты Ацæйы кæстæр фырт. Алæгатæй. Кадæг «Ацæмæз æмæ Насран æлдар» зæгъы: «Ацæтæй мыггаг нал уыдис – Ацæ йæхæдæг зæронд баци, йæ фырт Ацæмæз та ма дзидзидай уыдис». Ахæм уавæры æрæййæфта зæронд Ацæйы йæ хæрæфырт Насран æлдары усы скъæфты рæстæг,… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
